Załuż i okolice

 

Załuż położony jest przy skrzyżowaniu drogi krajowej DK28 z drogą do Leska, na prawym brzegu Sanu, rzeki stanowiącej szlak wodny o nazwie „Błękitny San” i u podnóży Gór Słonnych od północy. San jest rajem dla wędkarzy, oraz ostoją licznych ptaków, w tym bociana czarnego i czapli siwej. Blisko rzeki gniazduje drapieżny orlik krzykliwy. W rzece chętnie żerują bobry i wydry.  

Wzdłuż rzeki, na prawym brzegu ciągnie się pas bunkrów pozostałych po słynnej Linii Mołotowa, budowanej przez Sowietów przeciwko Niemcom w latach 1940 -41, tj. gdy San stanowił granicę między Hitlerowską Rzeszą a Związkiem Radzieckim. Najbliższy bunkier przy drodze w kierunku Sanoka po prawej stronie (ok. 1.5 km od Osady)

 

 

Linia Mołotowa - Fortyfikacja w Załuż

Sama miejscowość połączona jest szlakiem dojściowym (znaki zielone) ze szlakiem czerwonym Sanok – Przemyśl oraz ze Szlakiem Szwejka znaki czarno – żółte, upamiętniającym przygody sławnego żołnierza z powieści Jarosława Haszka.

 

 

Wojak Szwejk na rynku w Sanoku

Ok. 2 – godzinny szlak zielony rozpoczyna się przy stacji kolejowej Załuż (obecnie miejsce sławnych aukcji drewna cennego), a do szlaku czerwonego dołącza w pobliżu szczytu Przysłup (658 m npm.) w Górach Słonnych. Szlak zielony prowadzi obok góry Sobień (ok. 2km od Osady, kierunek: Lesko), gdzie znajduje się florystyczny rezerwat przyrody oraz ruiny zamku Kmitów.

Kmitowie byli potężnymi magnatami, właścicielami większości wiosek w dorzeczu Sanu, od jego źródeł aż po Dynów. Zamek w okresie swej świetności gościł najznakomitszych przedstawicieli szlachty polskiej. W roku 1417 odbyły się tam gody weselne Władysława Jagiełły z Elżbietą Granowska – Pilecką, po ślubie w sanockim kościele. Zamek Kmitów zniszczony został ostatecznie przez najazd węgierskich wojsk Hunyadiego. W otoczeniu zamczyska, w rezerwacie chronione są rzadkie gatunki m. in. roślin kserotermalnych (ciepłolubnych).

Dalej w kierunku Lesko (ok. 3,5 km od Osady) Monasterzec – drewniany kościół – dawna cerkiew greko – katolicka z 1820 r., w otoczeniu – malowniczy cmentarz.

Górna część wsi znajduje się na drodze do Bezmiechowej. Ta ostatnia jest bardzo ciekawa ze względu na słynne, zwłaszcza w okresie międzywojennym, lotnisko szybowcowo – lotniarskie. Na szczycie góry obiekt szkoleniowy Wydziału Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej, z restauracją. Z tarasu fantastyczna panorama Bieszczadów i Beskidu Niskiego.

W Lesku (ok. 7 km od Osady), ciekawa synagoga i cmentarz żydowski oraz zamek, do którego Kmitowie przenieśli się po zniszczeniu Sobienia.

 

 

Zamek w Lesku

Po drodze do Sanoka (ok. 8 km od Osady) dalsze bunkry linii Mołotowa, cmentarz żołnierzy Słowackich z II Wojny Światowej (po lewej stronie drogi). Nieco dalej, przy dawnej szkole - wejście na szlak prowadzący do wspaniałych ostańców skalnych góry Granicka, następnie mogiła i pomnik bohaterskiego obrońcy z kampanii wrześniowej - ppor. Zaręby, dalej, również po prawej, wejście na ścieżkę dydaktyczną Rezerwatu Polanki, ze źródełkiem solankowo – siarkowym, a w Olchowcach kolejny kościół drewniany, niegdyś cerkiew z 1844r. oraz pozostałości kilku bunkrów nadsańskich. W Sanoku do zwiedzenia jest największy skansen w Polsce (architektura drewniana górali karpackich, rynek miasteczka galicyjskiego, sektor dworski i przemysłu naftowego).

 

 

Zamek królewski

Siedziba muzeum historycznego z największymi polskimi kolekcjami ikony karpackiej i malarstwa Zdzisława Beksińskiego, miejska starówka ze słynną ławeczką Szwejka, góra parkowa i zabytkowe świątynie.

W pobliżu polecamy Szlak Ikon, pokazujący najpiękniejsze świątynie drewniane w dolinie Sanu i w dolinie Osławy a także wsie opuszczone przez mieszkańców m. in. w wyniku akcji „Wisła”.

Co roku w Zalużu organizowany jest rajd wysokogórski, jako I runda Mistrzostw Polski, to wspaniale widowisko przyciąga co roku mnóstwo widzów.